کد مطلب:38054 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:33

گنجینه پرسمان » اهل بيت

راه اين كه انسان دچار قساوت نشود تا بتواند در مراسم عزاداري معصومان (ع) گريه كند چيست؟

از جمله بيماريهاي قلبي، قساوت يا سنگ دلي و سختي دل است كه سبب بيماريهاي ديگر نيز شده و باعث ميشود كه انسان از صراط مستقيم عبوديت در گفتار و كرداش منحرف سازد. آيات زيادي در قرآن مجيد، قساوت قلب را نهي نموده و آن را موجب خارج شدن از دين ميداند.

خداوند ميفرمايد: فويل للقاسيه قلوبهم من ذكر الله اولئك في ظلال مبين؛ واي بر آنان كه قلب هايي سخت در برابر ذكر خدا دارند، آنها در گمراهي آشكاري هستند.(1) قساوت قلب سبب بيباكي و بي پروائي از سفر آخرت و بي اعتنايي به گرفتاريهاي مواقف قيامت است و سبب گناهان كبيره بيشماري مانند قطع رحم و ياري نكردن درمانده و بيچاره و سرپرستي ننمودن يتيم و نترسيدن از قهر و عذاب الهي و بي باك بودن از انتقامهاي نهاني خداوند و غيره ميباشد، اما قبل از درمان قساوت، به اسباب آن اشاره ميكنيم تا بهتر به فكر درمان آن باشيم: 1 - گناه بزرگترين سبب قساوت قلب است. 2 - آرزوها و خواهشهاي دنيوي و خواستههاي نفساني 3 - پرخوري هم سنگدلي ميآورد؛ زيرا در روايتي پيامبر اكرم (ص) فرمود: نميرانيد دلها را به زياد خوردن و آشاميدن؛ زيرا دلها ميميرد بمانند زراعتي كه بيش از حد آبش دهند.(2) 4 - پرگويي يا سخني كه حرام نباشد و چه بسا مباح بوده، ليكن زيادي آن مكروه و موجب قساوت قلب است 5 - پرخوابي. در روايتي امام صادق (ع) فرمود: خواب زياد دين و دنياي شخص را از بين ميبرد.(3) 6 - ثروتمندي زياد. روايتي اميرالمؤمنين (ع) فرموده براستي كه مال زياد و حب به آن، دين شخص را فاسد ميكند.(4) زيرا كسي كه تلاش او جمع مال و حفظ و زياد كردن آن شد ديگر در مقام تحصيل ايمان و عمل صالح و زياد كردن توشه سفر آخرت نخواهد بود و نيز اداي حقوق خدا را از ثروت خود نميكند پس دين خود را خراب كرده است. 7 - غفلت. در روايتي امام باقر (ع) به جابر جعفي فرمود: پرهيز كن از غفلت كه در غفلت قساوت قلب است. 8 - گناه پشت سر گناه 9 - زياد هم نفسي و همبستري با زنان. 10 - نشستن با مردگان و آنها به تعبير پيامبر گرامي (ص) شامل هر بنده خوش گذران سركش و هر شخصي كه براي حيات پس از مرگش كار نميكند، ميشود 13 - گوش دادن به لهو و لعب 14 - راحتطلبي. در هر حال قساوت تا به مرتبه شديد و سخت نرسد، مكروه و الا حرام ميشود.(5)

اما درمان قساوت، بر هر انسان عاقلي لازم است گاهي سري به دل خود بزند، اگر در آن از اين بيماري و انحراف از فطرت اوليه چيزي ديد بايد فوراً در مقام معالجه آن برآيد.

كيفيت درمان قساوت: اول اين كه سعي كند آن اسباب هيجده گانهاي كه ذكر كرديم، آنها را ترك كند. تنها راه خلاصي و نجات از شر آمال، تفكر زياد در فنا و زوال دنيا، يعني حيات مادي است تا جايي كه هر چه به چشم او خورد يا به گوش او رسيد فوراً زوال آن را متوجه شود و نيز مرگ خود را از هر چيز نزديكتر ببيند تا جايي كه رسول خدا (ص) فرمود: لقمهاي در دهان نميگذارم كه اميد فرو بردنش داشته باشم، چشم بر هم نميگذارم كه اميد باز شدنش داشته باشم.

يكي ديگر از چيزهايي كه غفلت را از بين ميبرد، ياد مرگ ميباشد. در روايتي امام باقر (ع) فرمود: از رسول خدا(ص) پرسش شد كدام يك از مؤمنين زيرك تر و داناتر است؟ حضرت (ص) فرمود: آن كه بيش از همه تدارك سفر آخرت مينمايد. در روايت ديگري حضرت (ص) فرمود: زياد ياد مرگ كنيد، زيرا ياد مرگ كردن شكننده لذات نفساني و مانع از ميلهاي حيواني است. در قسمتي از نامه حضرت علي (ع) به محمد بن ابي بكر استاندار مصر آمده است: پس هنگامي كه نفسهاي شما شهوات نفسانيه را از شما ميخواهد، زياد ياد مرگ كنيد و مرگ در اندرز دادن كافي است. حتي سفارش درباره ياد مرگ در خطبهها و مكتوبهاي اميرالمؤمنين (ع) در نهج البلاغه و غير آن زياد به چشم ميخورد. بالاتر از همه، سفارشها و سخنان زيادي است كه در قرآن مجيد راجع به مرگ و جهان آخرت شده است كه اگر اينها را جمع كنيم خود يك كتاب مستقل و بزرگي خواهد شد. ضمن اين كه ياد خداي سبحان كردن و نيز مهرباني با يتيم دل را نرم ميكند. خوردن حبوبات و ميوههائي مانند عدس و انجير و نان جو و سركه و انگور سياه و زيتون و انار نيز دل را نرم و نوراني و اشك چشم را زياد ميكند.

در نهايت، شما را سفارش ميكنيم كه دعاء چهلم صحيفه سجاديه را مكرراً خوانده و در آن دقت نموده تا راه و روش سعادت خود را بيابيد تا انشاء الله از قساوت قلب محفوظ مانيد.

1 - زمر (39) آيه 22.

2 - محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، ج 1، ص 18، حديث 589.

3 - محمدي ري شهري، ج 4، ص 3405، التخدير من كثرة النوم، حديث 20922.

4 - همان، ج 4، ص 2983، حديث 19331.

5 - شهيد آيت الله دستغيب، قلب سليم، ص 318 - 340، (با اقتباس).